Sirküler No: 2025/136 - AB Eko-Tasarım Tüzüğü-Çalışma Takvimi

S İ R K Ü L E R

(ARGE / 2025–136)

Sayın Üyemiz,

Türkiye İhracatçılar Meclisinden (TİM) alınan bir yazıda, Ticaret Bakanlığından alınan yazıya atfen, döngüsel ekonomiye geçişte belirlenecek olan ürün-bazlı eko-tasarım kurallarının genel çerçevesini çizen Sürdürülebilir Ürünler için Eko-Tasarım Tüzüğü’nün (ESPR) 28 Haziran 2024 tarihinde yasalaştığı bildirilmektedir. Tüzük kapsamında öncelikli ürünlerden başlamak üzere ürün-bazlı eko-tasarım mevzuatlarının çıkarılması öngörülmekte olup, Avrupa Komisyonu'nun ele alacağı öncelikli ürün grupları, eko-tasarım kuralları ve öngörülen mevzuat takvimine dair 2025-2030 Dönemi Çalışma Programının 16 Nisan 2025 tarihinde açıklandığı belirtilmektedir. Bir örneği ekte yer alan Programa göre;

1. 2030 yılına kadar hazırlanacak ürün-bazlı eko-tasarım mevzuatlarının, AB’nin son dönemde açıkladığı Rekabetçilik Pusulası, Temiz Sanayi Mutabakatı, Demir ve Metal Eylem Planı kapsamında belirlenen önceliklerini destekleyici nitelikte olacağı, programın uygulanması, Temiz Sanayi Mutabakatı kapsamında duyurulan gönüllü etiketleme sistemiyle tamamlayıcı olacak şekilde, karbon muhasebe yöntemlerinin sadeleştirilmesi ve uyumlaştırılması hedeflerine katkıda bulunacağı,

2. Eko-tasarım kurallarının, AB pazarına girişte esas alınacak olan ürün performansı kriterleri (dayanıklılık, yedek parça bulunabilirliği, asgari geri dönüştürülmüş içerik) ile bilgilendirme kriterlerini (temel ürün özellikleri, karbon/çevresel ayak izi) kapsayacağı, Ürün bilgilerinin, Dijital Ürün Pasaportu (DPP) aracılığıyla ya da enerji etiketi olan ürünler için Avrupa Enerji Etiketleme Ürün Kaydı (EPREL) üzerinden sunulacağı,

3. Eko-tasarım gerekliliklerinin, her ürün için ayrı ayrı -benzer ürün grupları için yatay olarak- uygulama mevzuatı (delegated act) ile belirleneceği, komisyonun, eko-tasarım gerekliliklerini geliştirirken KOBİ’ler ve küçük işletmelere ESPR’nin 22. Maddesi uyarınca özel destek sağlayacağı,

4. Ürün bazlı eko tasarım kuralları için öngörülen takvimin, demir-çelik için 2026, hazır giyim, lastik ve alüminyum için 2027, mobilya için 2028, döşekler için 2029 olarak belirlenirken; yatay olarak çıkarılacak mevzuat için takvimin, tamir edilebilirlik için 2027, geri dönüştürülmüş içerik ve elektrikli aletlerin geri dönüştürülebilirliği için 2029 olarak belirlendiği,

5. Ara mamullerden demir-çelik için belirlenecek eko-tasarım kurallarının Temiz Sanayi Mutabakatı kapsamında duyurulan yeşil çelik etiketi ile uyumlu olacağı, demir-çelik ve alüminyum için öncelikli olarak ürünün çevresel içeriğine dair sadece bilgilendirme kurallarının getirilmesinin değerlendirileceği, çıkarılacak eko-tasarım kurallarının ETS ve SKDM gibi mevcut çevresel ve iklim politikalarını tamamlayıcı nitelikte olacağı,

6. Enerji Etiketlemesi Direktifine tabi ürünlerden çamaşır, bulaşık makinası, buzdolabı, cep telefonu ve tablet gibi ürünlerin yer aldığı 16 ürün grubunun da eko-tasarım kuralları belirlenmek üzere ESPR kapsamındaki çalışma programına eklendiği,

7. Daha önce önceliklendirilmiş olan ürünlerden ayakkabılar için Atık Çerçeve Direktifi kapsamında “genişletilmiş üretici sorumluluğu ücretlerinin eko-modülasyonu” için eko-tasarım gerekliliklerinin potansiyel kullanımına ilişkin bir çalışma yapılacağı,

8. Kimyasallar için 2025 sonuna kadar petrokimyasallar, polimerler, özel kimyasallar ve plastikler gibi örtüşen diğer alt segmentler dikkate alınarak eko-tasarım kapsamında ürün gruplarının belirleneceği bir çalışmanın başlatılacağı,

9. ESPR etiketi ile tüketicilerin bilgilendirilmesinin sağlanacağı, yeşil aklamanın önüne geçileceği; ürün bazlı eko-tasarım kuralları, yeşil kamu alımlarına yönelik çıkarılacak uygulama mevzuatı kapsamında “zorunlu asgari ürün kriterlerinin” belirlenmesinde esas alınacağı,

10. Halihazırda AB pazarına girişte %10 oranındaki mevzuat uyumsuzluğunun, yeni kuralların getirilmesi ile beraber asgariye indirilmesi amacıyla piyasa gözetim otoritelerine yönelik destek mekanizmalarının artırılacağı, Eko-Tasarım Forumu’nda piyasa gözetim yöntemlerinin etkinliğine yönelik değerlendirmelerde bulunulacağı,

11. Çalışma Programı kapsamında getirilecek eko-tasarım kuralları ile, AB pazarında 600 milyar Euro hacme sahip elektronik ürünler ile 500 milyar Euro hacme sahip diğer ürünlerin çevresel etkisi azaltılırken AB rekabetçiliğinin korunmasının sağlanacağı ifade edilmektedir.

Bilgileriniz rica olunur.                                                                           

Saygılarımla,

Yusuf FİDANGENÇ

Genel Sekreter V.

Ek: ESPR Çalışma Programı