Sirküler No: 2023/89 - Yeşil Mutabakat Sanayi Planı Kapsamında AB Devlet Yardımları Mevzuatında

S İ R K Ü L E R

(ARGE / 2023–89)

Sayın Üyemiz,

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan bir yazıda aynen;

“Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü tarafından iletilen yazıları konusu, Avrupa Komisyonu tarafından, “Yeşil Mutabakat Sanayi Planı” kapsamında yeşil ekonomiye geçişte kilit öneme sahip sektörleri desteklemek üzere 9 Mart 2023 tarihinde “Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesinin” kabul edildiği belirtilmektedir.

Bir örneği Ek-1’de yer alan Komisyon Bildirimi incelendiğinde görüleceği üzere; Rusya’nın Ukrayna’yı işgali kapsamında üye ülkelerin ekonomilerini desteklemelerini teminen 23 Mart 2022 tarihinde kabul edilen Devlet Yardımları Geçici Kriz Çerçevesi’nin, AB firmalarının finansmana erişiminin hızlandırılması amacıyla “Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesi”ne dönüştürülerek, kapsamı genişletilmekte ve uygulama süresi uzatılmaktadır. Söz konusu değişiklik kapsamında Komisyon tarafından yapılan açıklamada (Ek-2);

• Yeni devlet yardımları mevzuatının üye ülkeler tarafından yenilenebilir enerji ve enerji depolamanın yaygınlaştırılması ve sanayi üretim süreçlerinin karbondan arındırılmasına yönelik 31 Aralık 2025 tarihine kadar oluşturulacak planları kapsadığı;

• Bu alanlarda verilecek devlet yardımlarının daha etkin hale getirilmesi amacıyla; küçük projeler ve henüz tam olgunlaşmamış teknolojilere verilecek yardımlar için koşulların basitleştirildiği; her türlü yenilenebilir enerji kaynağının yayılımını desteklemek üzere destek olanaklarının genişletildiği; hidrojen türevi yakıtlara geçiş yapan sanayi süreçlerinin karbondan arındırılmasına yönelik destek imkanlarının artırıldığı; daha yüksek yardım tavanları ve basitleştirilmiş hesaplama yöntemleri geliştirildiği;

• Net sıfır ekonomiye geçiş için kilit sektörlerdeki yatırımların daha da hızlandırılması için, piller, güneş panelleri, rüzgar türbinleri, ısı pompaları gibi stratejik ekipmanlar ile bunların temel bileşenlerinin üretimi ve kritik hammaddelerin üretimi ve geri dönüşümüne yönelik yatırım desteği sağlanacağı;

• Üye ülkelerin, istisnai durumlarda, yatırımların Avrupa Ekonomik Alanı’ndan (AEA) başka bir yere yönlendirilmesi riski olması halinde, şirketlere daha yüksek destekler sağlayabileceği; bu durumda, üye ülkelerin, yararlanıcı firmanın üçüncü bir ülkede alabileceği destek tutarını ya da firmayı AEA içerisinde yatırım yapmaya teşvik edecek tutarı devlet yardımı olarak verebileceği; ancak söz konusu seçeneğin çok sayıda önleme tabi olduğu; bu kapsamda yatırımların bölgesel yardım haritası ile belirlenen alanda gerçekleştirilmesi, yararlanıcı firmanın çevresel emisyonlar açısından en son üretim teknolojisini kullanması ve verilecek yardımın üye ülkeler arasında yatırımların yer değiştirmesine neden olmaması gerektiği belirtilmiştir.

Öte yandan, yine 9 Mart 2023 tarihinde, üye ülkeler tarafından ön bildirim yapılmaksızın veya Komisyon onayı olmaksızın devlet yardımı verilebilmesine olanak sağlayan Genel Blok Muafiyet Tüzüğü’nün yeşil ve dijital dönüşüm hedefleri çerçevesinde gözden geçirilmesine yönelik mevzuat değişikliğinin Komisyon tarafından kabul edildiği iletilmiştir.

Bir örneği Ek-3’de sunulan Genel Blok Muafiyet Tüzüğü (GBER - General Block Exemption Regulation) hakkında Komisyon Bildirimi, yeni Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesi ile birbirini tamamlayacak şekilde, üye ülkelerin Yeşil Mutabakat Sanayi Planı doğrultusunda kilit sektörlere gerekli desteği vermesini kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Konuya ilişkin olarak Komisyon tarafından yapılan açıklamada (Ek-4);

• Yeşil ve dijital dönüşüm, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, koronavirüs pandemisi ve yüksek enerji fiyatları kapsamında çeşitli devlet yardımları rehberlerinde gerçekleştirilen değişikliklerin Genel Blok Muafiyet Tüzüğü’ne yansıtılmasının amaçlandığı;

• Söz konusu değişikliklerin, üye ülkelerin iklim nötr ve net sıfır ekonomiye geçiş için kilit öneme sahip sektörlerde devlet yardımı planlarını daha esnek bir şekilde tasarlaması ve uygulamasına olanak sağlayacağı ve ayrıca Yeşil Mutabakat Sanayi Planı ile uyumlu olarak Avrupa’da temiz teknoloji üretimi için yatırım ve finansmanın hızlandırılmasına yardımcı olacağı;

• Değişiklik ile, yenilenebilir enerjinin, karbondan arındırma projelerinin, yeşil hareketliliğin, biyoçeşitliliğin, enerji verimliliğinin ve yenilenebilir hidrojene yatırım imkanlarının desteklenmesi için çevrenin korunması ve enerji alanında devlet yardımı olanaklarının artırılacağı ve kolaylaştırılacağı;

• AB’nin Ortak Çıkarına Hizmet Eden Önemli Projeler (IPCEI – Important Projects of Common European Interest) gibi birden çok AB ülkesinden yararlanıcıların dahil olduğu araştırma ve geliştirme projelerinin, yardım yoğunlukları ve bildirim eşik değerleri artırılarak uygulanmasının kolaylaştırılacağı;

• Araştırma, Geliştirme ve Yenilik (RDI - Research, Development and Innovation) yardımlarının yanı sıra, çevresel yardım alanında bildirim eşiklerinin önemli ölçüde artırılacağı;

• Küçük ve orta ölçekli işletmeler ve yeni kurulan şirketler için risk finansmanı yardımı olasılıklarını netleştirilerek kolaylaştırılacağı;

• Genel Blok Muafiyet Tüzüğü’nün yasal kesinlik ve düzenleyici çerçevede istikrar için 2026 yılının sonuna kadar uzatılacağı;

• GBER’in devlet yardımları alanında “Yeni Bölgesel Yardım Rehberi”, “İklim, Enerji ve Çevresel Devlet Yardımı Rehberi”, “Risk Finansman Rehberi”, “Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Çerçevesi” ve “Genişbant Rehberi” ile uyumlu hale getirileceği belirtilmiştir.

Genel Blok Muafiyet Tüzüğü hakkında Komisyon Bildirimi’nin, tüm resmi dillere çeviri sürecinin tamamlanması ile birlikte AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasını takip eden gün yürürlüğe girmesi beklendiği ifade edilmektedir”.

denilmektedir.

Bilgileriniz rica olunur.                                                                          

Saygılarımla,

Uğur DAYIOĞLU 

Genel Sekreter

Ek-1: Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesi Hakkında Komisyon Bildirimi

Ek-2: Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesi Hakkında Komisyon Açıklaması

Ek-3: Genel Blok Muafiyet Tüzüğü Hakkında Komisyon Bildirimi

Ek-4: Genel Blok Muafiyet Tüzüğü Hakkında Komisyon Açıklaması