Sirküler No: 2022/202 - Almanya Tedarik Zinciri Yasası

S İ R K Ü L E R

(ARGE / 2022–202)

Sayın Üyemiz,

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan bir yazıda, Ticaret Bakanlığı Uluslararası Hizmet Ticareti Genel Müdürlüğünden alınan bir yazıya atfen, yoksul ülkelerde devam eden çocuk işçiliği ve ağır çalışma şartları sebebiyle Tedarik Zinciri Özen Yükümlülüğü Yasası (ya da Tedarik Zincirlerinde Firma Sorumluluğu Yasası da denebilir) taslağı düzenlenmesi hususunda varılan mutabakat çerçevesinde Federal Hükümet tarafından hazırlanan yasa tasarısının 11 Haziran 2021 tarihinde Federal Meclis tarafından onaylandığı ve 25 Haziran 2021 tarihinde de Federal Konsey tarafından kabul edildiği, bu çerçevede, 16 Temmuz 2021 tarihinde Alman Federal Cumhurbaşkanının imzasını müteakip 22 Temmuz 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve kısaca Tedarik Zinciri Yasası olarak bilinen mevzuata uyum sağlanması için firmalara süre tanındığı, yasanın 1 Ocak 2023 tarihi itibarıyla yürürlüğe gireceği ifade edilmektedir.

Bahse konu yasanın özetle;

1. Genel hükümler (uygulama alanı, tanımlar)

2. Özen sorumlulukları (itina sorumlulukları, risk yönetimi, risk analizi, önleyici tedbirler, iyileştirici faaliyet, itiraz/şikâyet usulü, direkt olmayan tedarikçi; yönetmelik yetkilendirmesi, dokümantasyon ve raporlama zorunluluğu)

3. Hukuk yargılaması (dava açmak için özel ehliyet)

4. Kontrol ve uygulama (raporun sunulması, raporun incelenmesi ve kanuni belgelerin tevdi yetkisi, yetkililerin aksiyonları ve kanuni belgelerin tevdi, talimatlar ve önlemler, erişim hakları, bilgi ve feragat evraklarını sağlama yükümlülüğü, müsamaha ve işbirliği yükümlülüğü, yetkili makam, bildiriler, hesap raporları)

5. Kamu ihaleleri (kamu ihalelerinden dışlanma)

6. Mali ve idari ceza (mali ceza, idari para cezası düzenlemeleri)

Bölümlerinden oluştuğu belirtilmektedir.

Anılan yazıda devamla, yasanın yürürlüğe girmesi ile birlikte, küresel tedarik zincirlerinde insan haklarının korunmasının hedeflendiği, çocuk işçiliğinin ve zorla çalıştırmanın yasaklanması gibi temel insan hakları standartlarının uygulanmasının büyük önem arz ettiği, bu minvalde, Alman firmalarının kendi tedarik zincirlerine ve bu kapsamda insan haklarına uyulup uyulmadığına ilişkin sorumluluk üstlenmeleri ve çalışan haklarının korunmasına yönelik özen göstermelerinin zorunlu olacağı bildirilmektedir.

Bununla birlikte, uluslararası alanda faaliyet gösteren ve yurt dışından ürün veya malzeme satın alan tüm büyük şirketlerin Tedarik Zinciri Yasasından etkileneceği, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren 3.000’den fazla çalışanı olan ve 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren ise 1.000’den fazla çalışanı olan firmaların, anılan yasaya uymasının planlandığı, bu çerçevede, yasaya uygun bir çalışma biçimi geliştirilmesini teminen firmalara yaklaşık 2 ila 3 yıla yakın bir süre tanınmış olduğu ve yapılan hesaplamalara göre 2023 yılında yaklaşık 900 firma ve 2024 yılında da yaklaşık 4.800 firmanın anılan yasadan etkileneceği belirtilmektedir.

Ayrıca, yasaya uyulup uyulmadığının Federal Ekonomi ve İhracat Denetim Kurumu (BAFA) ve yerleşik bir otorite tarafından kontrol edileceği, ilgili kontrollerin şirket raporları ve intikal eden şikâyetler çerçevesinde gerçekleştirileceği, yasaya aykırı bir durumun oluşması halinde, yasa kapsamında olan firmalardan sorunun çözümü veya asgari düzey indirilmesinin talep edilebileceği ifade edilmektedir.

İlave olarak firmaların kanundan kaynaklanan sorumluluklarını yerine getirmemeleri durumunda ise para cezası ve/veya üç yıl boyunca kamu ihalelerine katılamama şeklinde yaptırımların devreye girebileceği belirtilmektedir.

Diğer taraftan, tedarik zincirinde yer alan firmalarda yoğun bir şekilde insan haklarına aykırı uygulamaların olduğunun tespiti halinde, yasa kapsamında olan firmalara belirli bir süre verilerek söz konusu uygulamaların ortadan kaldırılmasına yönelik önlemlerin uygulanmasının talep edilebileceği, alınan önlemlerin etkisiz kalması durumunda resmi makamlar tarafından yasa kapsamındaki firmalara tedarikçilerini değiştirmesini teklif edilebilecekleri, ancak bu uygulamanın son çözüm olarak değerlendirileceği bildirilmektedir.

Alman resmi makamları tarafından hazırlanan soru-cevap metinleri örnekleri ile anılan yasanın gayri resmi İngilizce tercümesi ekte yer almaktadır.

Bilgileriniz rica olunur.

Saygılarımla,

Uğur DAYIOĞLU

Genel Sekreter

Ek-1: Soru Cevap Metni 1

Ek-2: Soru Cevap Metni 2

Ek-3: Gayriresmi İngilizce Tercüme